Opole jest historyczną stolicą Śląska (siedzibą Piastów i stolicą Księstwa Opolsko-Raciborskiego), dziś stolicą województwa, a w okresie przedwojennym było siedzibą władz rejencji opolskiej, a w okresie powstań i plebiscytu było też siedzibą Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku. Mieściła się ona w budynku dawnej rejencji opolskiej (nie istniejący już gmach rejencji stał na dzisiejszym placu Wolności, w miejscu w którym dziś znajduje się część spacerowo- rekreacyjna, w rejonie fontanny z kolorowej terakoty).
Na czele komisji stał francuski generał – Henri La Rond, którego zastępcami byli przedstawiciele mocarstw ententy – Anglik i Włoch, a działali przy niej także akredytowani przedstawiciele Watykanu, Niemiec, Czechosłowacji i Polski (funkcję tą sprawował konsul generalny Daniel Kęszycki). Zgodnie z postanowieniami Traktatu Wersalskiego Komisja obejmowała pełnię władzy wykonawczej na obszarze plebiscytowym. W praktyce sprawowała także władzę ustawodawczą (od kwietnia 1920 r. wydawała rozporządzenia z mocą ustawy). MKRiP została powołana w celu sprawowania zarządu nad całym terenem objętym plebiscytem oraz w celu zapewnienia bezpieczeństwa jego mieszkańcom, a także przygotowania i przeprowadzenia plebiscytu. Komisja decyzje podejmowała większością głosów. Funkcjonowanie komisji ustało w 1922 r. po przekazaniu należnych terenów Polsce oraz Niemcom.
Opole było siedzibą wielu instytucji ważnych dla utrzymania polskości Śląska. Wspomnieć trzeba co najmniej o kilku z nich – Banku Ludowym, gnieździe Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Towarzystwie Skautów Opolskich. W Opolu drukowano też polskie gazety m.in. „Nowiny Codzienne” czy „Gazetę Opolską”.
Choć Opole nie zostało objęte walkami w okresie powstań miało w nim miejsce wiele istotnych w tamtych dniach wydarzeń. Wspomnieć wypada choćby pokazowy sąd nad Powstańcami Oleskimi, manifestacje ludności polskiej i niemieckiej (często kończące się zamieszkami). 3 maja 1921 r. Grupa „Wawelberga” w ramach akcji „Mosty” wysadziła dwie przeprawy w Opolu oraz wiele innych na Odrze, odcinając jednostki niemieckie na terenie objętym powstaniem od zaplecza i ośrodków dyspozycyjnych (Wrocław i Nysa). Był to jeden z pierwszych akordów III Powstania Śląskiego. W czasie powstania doszło też do walk bojówek niemieckich z żołnierzami francuskimi stacjonującymi w Opolu, których oskarżano o sprzyjanie powstańcom.
Okres powstania to jeszcze jedna ciemna karta historii, o której wspomina Stanisław Srokowski: „W powiecie opolskim w pierwszej połowie maja naliczono ich [rabunków] 250, popełnionych przez Niemców na ludności polskiej, na ogólną sumę 20 miljooów marek niemieckich […] Wystarczało być Polakiem, ba nawet nie szowinistą Niemcem, aby ściągnąć na siebie więzienie i jak najdziksze prześladowanie. W jednym tylko powiecie opolskim uwięziono około 1000 osób, w tem 20 księży”*.
Głównym elementem upamiętnienia walk mieszkańców Opolszczyzny o polskość jest pomnik „Bojownikom o Polskość Śląska Opolskiego” zwany też opolską Nike lub żartobliwie „babą na byku”. Pomnik dłuta Jana Borowczaka odsłonięto 9 maja 1970 r.
*Srokowski S., Wspomnienia z trzeciego powstania górnośląskiego 1921 r., Poznań 1926, s. 11.