06. OZIMEK

Ozimek stał się areną działań zbrojnych w pierwszych dniach III Powstania Śląskiego. Osada położona w zachodniej części powiatu opolskiego nad rzeką Mała Panew była obszarem dworskim. Według spisu ludności Prus w roku 1910 wiadomo, że zamieszkiwało ją 692 osób z czego 121 mówiło językiem polskim, 398 posługiwało się językiem niemieckim, a oboma językami władały 172 osoby. Podczas plebiscytu za przyłączeniem do Polski zagłosowało 31 osób, a za Niemcami 164. W miejscowej hucie stacjonował silny oddział niemieckiej policji oraz, opłacone prze dyrekcję, bojówki. W czasie wybuchu powstania Ozimek stał się głównym celem ataku Opolskiego Pułku Powstańczego pod dowództwem Teodora Mańczyka ps. „Meiwald”. W przeddzień jego wybuchu w Szczedrzyku, Krasiejowie, Groszowicach i Malinie nastąpiła jego koncentracja.

Most prowadzący do Huty Ozimek zdobytej przez Powstańców [fot. Ł. Gruca]

Pracujący w hucie członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska dokonali wcześniej rozpoznania odnośnie rozmieszczenia i siły miejscowych oddziałów Selbstschtzu. Według planów dowódcy natarcie zaplanowane było przed godziną 6.00 w czasie zmiany pracowników. Po unieszkodliwieniu patroli na zewnątrz huty kompanie Alojzego Krawczyka i Franciszka Kurpierza zaskakują Niemców opanowując zabudowania fabryczne oraz osadę bez ponoszenia strat. Po kilku godzinach siły nieprzyjaciela dokonują nieudanego kontrataku z rejonu Grodźca. 4 maja w wyniku interwencji alianckiej dokonanej przez oddział francuskich żołnierzy, Opolski Pułk Powstańczy opuszcza Ozimek i udaje się w kierunku Dobrodzienia gdzie po reorganizacji sił wejdzie w skład utworzonej podgrupy „Linke”.

Walter Larysz (z lewej) wraz z T. Kulikiem i B. Janowskim [źródło W. Iwaszkiewicz i in., 'Hej, Ślązacy naprzód marsz… Powstania Śląskie 1919, 1920, 1921 na fotografiach’, Opole 2011]

W Ozimku urodził się znany powstaniec Walter Larysz. Podczas I wojny światowej służył w wojsku niemieckim. Na początku 1919 wstępuje w szeregi Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Bierze udział w I powstaniu dowodząc natarciem na Tarnowskie Góry. Oddział pod jego komendą zostaje wyparty na teren Zagłębia Dąbrowskiego, a dalsze próby przedostania się ponownie na teren objęty walkami kończy się niepowodzeniem. Po zakończeniu powstania Larysz wstępuje do Wojska Polskiego i zostaje skierowany na studia w Poznaniu. Zakłada tam akademickie Koło Górnoślązaków będąc jego prezesem. W latach 1920 – 1921 w stopniu kapitana zostaje dowódcą sotni Policji Górnego Śląska w Rybniku. Pełniąc tę funkcję wykrywa tajne niemieckie składy broni. Zginął jako pierwszy powstańczy oficer w nocy z 2/3 maja 1921 podczas walk o Rybnik. Został pochowany w Radzionkowie.